Serwisy ogłoszeniowe już od wielu lat przyciągają jako sprzedawców nie tylko osoby fizyczne, które chcą znaleźć nowych właścicieli posiadanych przez siebie przedmiotów, lecz również przedsiębiorców sprzedających nowe i używane towary, a także oferujących wykonanie różnorakich usług.
Warto pamiętać, że im większy zakres anonimowości stron i im mniej udokumentowane są ustalenia co do treści umowy sprzedaży, tym większe jest ryzyko, że druga strona może nie spełnić swoich zobowiązań zgodnie z Twoimi oczekiwaniami.
Poniżej przedstawiam kilka szczególnie istotnych kwestii, które warto rozważyć, aby zminimalizować to ryzyko, z którym wiąże się kupowanie na OLX oraz na innych portalach ogłoszeniowych, a także na Facebooku. Dla uproszczenia w dalszej części artykułu będę odwoływała się do najbardziej znanej platformy ogłoszeniowej. Poniższe wskazówki w większym lub mniejszym stopniu dotyczą różnych portali ogłoszeniowych i platform sprzedażowych, na jakie możesz natknąć się w polskim Internecie.
1. Sprzedaż przez przedsiębiorcę czy przez osobę prywatną
Kupowanie na OLX może podlegać przepisom prawa konsumenckiego, jeśli sprzedawca działa w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Nie ma znaczenia, że dokonujesz zakupu za pośrednictwem platformy ogłoszeniowej, a nie bezpośrednio na stronie internetowej przedsiębiorcy.
Jeżeli natomiast dokonujesz zakupu od osoby niedziałającej w ramach działalności gospodarczej (którą dla uproszczenia będę w tym artykule nazywać osobą prywatną), nie jest to sprzedaż konsumencka. Twoja sytuacja prawna jest mniej korzystna. Nie możesz na przykład podjąć decyzji o odstąpieniu od umowy zawartej na odległość (chyba, że sprzedawca zgodzi się na takie rozwiązanie). Przysługuje Ci natomiast prawo do złożenia reklamacji z tytułu rękojmi.
Niektóre portale ogłoszeniowe umożliwiają filtrowanie wyników wyszukiwania według tego, czy sprzedawca działa jako przedsiębiorca, czy nie. Jeśli nie jesteś tego pewien, zapytaj sprzedawcę wprost, czy dokonuje sprzedaży w ramach działalności gospodarczej.
2. Ustalenie tożsamości sprzedawcy
Przedsiębiorcy o niewielkiej skali sprzedaży często traktują platformy sprzedażowe jako dodatkowy sposób pozyskiwania klientów, istniejący obok innych kanałów – ich strony internetowej z ofertą online oraz stron w portalach takich jak Facebook lub Instagram. Niemniej czasem strona internetowa stanowi jedynie wizytówkę, a sprzedaż na odległość jest możliwa tylko przez portal ogłoszeniowy.
W takiej sytuacji warto sprawdzić, czy dane kontaktowe podane w portalu ogłoszeniowym są tożsame z tymi, które widnieją na stronie internetowej przedsiębiorcy. Możesz zadzwonić po numer telefonu wskazany na stronie lub napisać do niego np. z wykorzystaniem aplikacji Messenger, aby upewnić się, że to rzeczywiście on wystawił ogłoszenie. Istnieje przecież ryzyko, że podszywa się za niego przestępca, który chce otrzymać pieniądze i nie zamierza wysłać towaru, a przedsiębiorca nie wie niczego o ogłoszeniu w portalu. Mimo wielu działań prowadzonych przez administratorów tych portali, kupowanie na OLX i innych tego typu stronach ogłoszeniowych wiąże się z takim ryzykiem.
Jeśli przedsiębiorca w ogłoszeniu ani w zakładkach “O mnie” ani “Kontakt” nie podał danych wystarczających do jego identyfikacji, poproś o ich podanie. Kupowanie na OLX jest w tym względzie o tyle wygodne, że w ogłoszeniu oznaczonym jako firmowe wyświetlają się dane sprzedawcy, w tym jego nr NIP. W ustaleniu danych sprzedawcy będącego przedsiębiorcą może się okazać odpowiedni rejestr: CEIDG (dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) i KRS (dla osób prawnych, w tym spółek z o.o. i akcyjnych). Przedsiębiorcy nie mają jednak obowiązku ujawniania w tych rejestrach swoich numerów telefonów i adresów e-mail.
Z pewnością trudniej jest zidentyfikować sprzedawcę, który nie działa w ramach działalności gospodarczej. Takie transakcje są obarczone większym ryzykiem, zwłaszcza jeżeli zamierzasz dokonać płatności przelewem. Natomiast niektóre portale ogłoszeniowe umożliwiają sprawdzenie wiarygodności konta użytkownika w bardzo ograniczonym stopniu. Kupowanie na OLX ma inne istotne funkcjonalności – obok imienia sprzedawcy widzisz, jak długo istnieje jego konto użytkownika, a także, jakie ma oceny po innych transakcjach. Oba te czynniki zwiększają wiarygodność sprzedawcy. Pamiętaj jednak, że oszust może działać również z wykorzystaniem długo istniejącego konta o doskonałej reputacji.
3. Ustalenie i udokumentowanie postanowień umowy
Oferty ogłoszeniowe często zawierają numer telefonu sprzedawcy, co ułatwia kontakt i uzyskanie dalszych informacji. Niemniej jednak, o ile nie zamierzasz sporządzić ze sprzedawcą umowy w formie pisemnej lub dokumentowej (np. mailowo), a masz jakiekolwiek wątpliwości do stanu lub cech towaru, ich rozwianie w trakcie rozmowy telefonicznej nie będzie wystarczające. Trudno jest przecież udowodnić, co druga strona sporu przekazała Ci przez telefon. Najlepiej więc poprosić sprzedawcę o potwierdzenie – w drodze wiadomości elektronicznej, w komunikatorze lub nawet w konwersacji na samym portalu – o potwierdzenie Waszych ustaleń. Jeśli sprzedawca odmówi, może to oznaczać, że będący przedmiotem sprzedaży rower wcale nie jest gotowy do jazdy, lecz wymaga serwisowania, a kupowany wiatrak co prawda ma trzy miesiące, ale pracował przez ten czas bez przerwy w warunkach przemysłowych, przez co mechanizm jest zużyty i zabrudzony.
Warto też zapewnić sobie potwierdzenie, czy dowód sprzedaży (paragon lub faktura) będzie załączony fizycznie do towaru, czy zostanie przesłany drogą elektroniczną.
4. Zdjęcia towaru
W ofercie sprzedaży powinno znaleźć się rzeczywiste zdjęcie oferowanego przedmiotu. Jest to istotne zwłaszcza w sytuacji zakupu towaru używanego. Może się jednak okazać, że nawet towar nowy wygląda inaczej niż na zdjęciu. Na przykład sukienka w ciekawym wzorze, który na modelce układa się we właściwy sposób, w przesłanym egzemplarzu układa się znacznie mniej atrakcyjnie. Jeśli ogłoszenie nie zawiera rzeczywistych zdjęć towaru, warto poprosić sprzedawcę o ich przesłanie lub edycję ogłoszenia.
5. Sposób płatności
Kupowanie na OLX i innych portalach ogłoszeniowych łączy ze sobą sprzedawców i kupujących z różnych stron kraju (a czasem również z zagranicy). Jeżeli strony nie umawiają się na odbiór osobisty, a sprzedający oczekuje zapłaty za towar (np. przelewem bankowym) przed jego wysyłką, kupujący ryzykuje utratę wpłaconych środków. Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której sprzedawca nie działa jako przedsiębiorca.
Paradoksalnie ryzyko to jest wyższe przy transakcjach dotyczących niskich kwot – przestępcy (słusznie!) zakładają, że kupującemu nie będzie się chciało dochodzić swoich roszczeń, jeżeli utracił niewielką sumę pieniędzy.
Jeżeli portal aukcyjny oferuje taką możliwość, to warto korzystać z procedury przekazania środków z wykorzystaniem depozytu i wypłaty środków sprzedającemu dopiero po potwierdzeniu przez kupującego poprawności transakcji. Takie rozwiązanie istnieje m.in. na platformach Vinted i OLX. Kupujący nie ma oczywiście pewności, czy nie popadnie w spór ze sprzedawcą albo administratorem platformy ogłoszeniowej. Jest to jednak rozwiązanie bezpieczniejsze niż wysyłanie środków pieniężnych w oparciu jedynie o zapewnienie sprzedawcy, że wyśle towar po ich otrzymaniu.
6. Odbiór towaru
Jeżeli obie strony mieszkają w tej samej miejscowości lub okolicy, kupujący może osobiście odebrać towar (i zapoznać się z jego stanem). Warto pamiętać, że umowa sprzedaży zostaje zawarta w chwili zobowiązania się stron do zapłaty i przeniesienia własności oraz wydania rzeczy, a nie z chwilą dokonania tych czynności. Bezpiecznie jest więc ustalić ze sprzedawcą, że kupujący najpierw zapozna się z przedmiotem transakcji, a dopiero później zobowiąże się do zapłaty za ten przedmiot.
Jeżeli rzecz została przesłana, istnieje ryzyko, że zawartość przesyłki nie odpowiada ustaleniom stron. Oprócz otwierania przesyłki i sprawdzania jej zawartości przy kurierze za bezpieczną dla kupującego należy uznać coraz popularniejszą praktykę unboxingu, czyli nagrywania procesu otwierania paczki. Aby w razie niezgodności nagranie to było skutecznym dowodem przemawiającym na korzyść kupującego, powinno ono obejmować dane na etykiecie i przesyłkę również przed rozpoczęciem otwierania przesyłki.
Co w razie sporu ze sprzedawcą?
Kupowanie na OLX i innych portalach ogłoszeniowych wiąże się z ryzykiem, które można zminimalizować, ale – jak zawsze w obrocie gospodarczym – nie można go zredukować do zera. Niektóre platformy udostępniają narzędzia do prowadzenia sporu ze sprzedawcą, przynajmniej na jego wczesnym etapie. O warunkach korzystania z konkretnego portalu przez obie strony umowy sprzedaży dowiesz się z regulaminu takiego portalu. Może się jednak okazać, że samodzielnie nie uda Ci się doprowadzić do zakończenia sporu w sposób dla Ciebie korzystny.
W takiej sytuacji chętnie udzielę Ci pomocy – w zależności od stopnia zaawansowania sporu – w postaci porady prawnej, złożenia reklamacji lub prowadzenia postępowania sądowego. Jeżeli umowa nie dotyczy sprzedaży konsumenckiej, zapraszam do bezpośredniego kontaktu w celu ustalenia dalszego sposobu działania.
